Van aangifte tot vonnis: de strafrechtelijke procedure kent verschillende fasen. Dit artikel geeft een overzicht van het verloop van een strafzaak in Nederland.

Fasen in het strafproces

Het strafproces kent globaal drie fasen.

Overzicht

Fase	Beschrijving	Belangrijkste actoren
Opsporingsfase	Onderzoek naar strafbaar feit	Politie, bijzondere opsporingsdiensten
Vervolgingsfase	Beslissing over vervolging	Openbaar Ministerie
Berechtingsfase	Behandeling door rechter	Rechtbank, verdachte, advocaat, OM

Opsporingsfase

Het onderzoek begint vaak met een aangifte of ontdekking van een strafbaar feit.

Stappen

Aangifte of ambtshalve ontdekking
Onderzoek door politie
Verhoor van verdachte en getuigen
Verzamelen van bewijs
Proces-verbaal naar Openbaar Ministerie

Vervolgingsfase

Het Openbaar Ministerie beslist over de afdoening van de zaak.

Mogelijke beslissingen OM

Seponeren: niet vervolgen (technisch of beleidssepot)
Strafbeschikking: OM legt zelf straf op
Transactie: schikking met verdachte
Dagvaarden: zaak voorleggen aan rechter

Berechtingsfase

Als de zaak wordt gedagvaard, volgt behandeling door de rechter.

Verloop zitting

Opening en vaststelling identiteit
Voorlezen tenlastelegging
Onderzoek ter terechtzitting
Requisitoir (eis van de officier)
Pleidooi (verdediging)
Laatste woord verdachte
Vonnis (direct of later)

Beslissingsschema rechter

De rechter beantwoordt vier vragen (art. 350 Sv).

Formele vragen

Is de dagvaarding geldig?
Is de rechter bevoegd?
Is de officier van justitie ontvankelijk?
Zijn er redenen voor schorsing?

Materiële vragen

Is het tenlastegelegde bewezen?
Is het bewezene strafbaar?
Is de verdachte strafbaar?
Welke straf of maatregel is passend?

Mogelijke uitspraken

Uitspraak	Betekenis
Veroordeling	Feit bewezen, verdachte schuldig
Vrijspraak	Feit niet bewezen
Ontslag van alle rechtsvervolging (OVAR)	Feit bewezen maar niet strafbaar
Niet-ontvankelijkheid OM	Vervolging niet toegestaan

Rechtsmiddelen

Hoger beroep: bij het gerechtshof
Cassatie: bij de Hoge Raad
Herziening: na onherroepelijk vonnis bij nieuwe feiten

Strafrecht

De strafrechtelijke procedure